Stanom lękowym towarzyszy nastrój, w którym dominują odczucia dużego niepokoju lub zatrważających zmian o nieznanym źródle. Z reguły stanowią one odpowiedź organizmu na irracjonalne zagrożenie, jednak nie można mylić ich ze strachem. Uczucie objawy jest całkiem naturalne i spełnia ważną funkcję, ponieważ chroni życie i zdrowie. Strach stanowi reakcję organizmu na realne zagrożenie, podczas gdy lęk należy do poważnych zaburzeń nerwicowych.
Rodzaje stanów lękowych
Występują różne rodzaje stanów lękowych, jednak najczęściej mają one postać fobii. Wyróżnić można także inne zaburzenia lękowe, do których należą m.in. uogólnione zaburzenia lękowe i zaburzenia lękowe z napadami lęku. Do tej grupy należą stany z lękiem jako głównym objawem, jednak symptomy nie są do niego ograniczone i mogą obejmować też objawy natręctwa czy depresji. Szczególnym przypadkiem są zaburzenia obsesyjno-kompulsywne, które cechują się nawracającymi, natrętnymi myślami lub czynnościami przymusowymi. Stany lękowe mogą być także reakcją na ciężki stres, czemu towarzyszą zaburzenia adaptacyjne. Ich przyczyną jest najczęściej traumatyczne zdarzenie. Wyróżnić można też zaburzenia dysocjacyjne, w których następuje całkowita lub częściowa utrata integracji między poczuciem tożsamości, wspomnieniami przeszłości, kontrolą ruchów ciała i bezpośrednimi wrażeniami. Lęk może mieć też postać somatyczną.
Objawy zaburzeń lękowych
Objawy zaburzeń lękowych mogą być bardzo indywidualne. U każdego człowieka symptomy wyglądają nieco inaczej, jednak niektóre z nich mają mniejszą zmienność osobniczą i występują dość powszechnie. Objawy uzależnione są też od rodzaju zaburzeń. W przypadku fobii, symptomem może być unikanie miejsc lub rzeczy wywołujących napięcie, uczucie omdlewania, przyspieszone bicie serca, wtórny lęk przed śmiercią czy zimne poty. Przy lęku napadowym najczęściej występuje przyspieszone bicie serca, niepokój, duszność, zawroty głowy oraz ból w klatce piersiowej, a także strach przed utratą kontroli, śmiercią czy chorobą psychiczną. W przypadku leku uogólnionego, najczęstsze objawy to napięcie mięśniowe, stałe uczucie zdenerwowania, pocenie się, przyspieszone bicie serca, zawroty głowy, bezradność czy irracjonalna obawa przed czymś negatywnym. Pacjenci mogą też odczuwać lęk zdrowie swoje lub bliskich osób.
Przyczyny stanów lękowych
Stany lękowe mogą mieć bardzo różne przyczyny. Niektóre z nich dotyczą problemów z dzieciństwa, podczas gdy inne mogą występować w okresie dorastania lub nawet w wieku dorosłym. Zaburzenia te są częstą reakcją na niestabilną sytuację finansową, zawodową czy rodzinną, a także odpowiedzią organizmu na obawy związane ze zmianami w życiu. W przypadku lęku napadowego, dodatkową przyczynę mogą stanowić czynniki genetyczne. Lęk uogólniony częściej występuje u dzieci, których rodzice zmagali się z różnymi zaburzeniami lękowymi. Kwestia ta powiązane jest jednak bardziej z czynnikami środowiskowymi, a nie genetycznymi. Pomocy w ustalaniu przyczyn stanów lękowych może udzielić psychiatra online 24h, który przeprowadza zdalne konsultacje.
Rozpoznanie i leczenie zaburzeń lękowych
Zaburzenia lękowe rozpoznawane są przez lekarza internistę, psychologa lub pediatrę, w oparciu o wywiad lekarski oraz odpowiednie testy. W przypadku występowania objawów, wskazana jest wizyta u specjalisty. Warto też pamiętać, że wiele zaburzeń może ze sobą współwystępować. Najskuteczniejszym sposobem leczenia stanów lękowych jest psychoterapia, która odbywa się w nurcie poznawczym i behawioralnym. Opiera się ona na założeniach, że negatywne zachowana stanową następstwo reakcji wyuczonych przez całe życie. Jej celem jest dotarcie do przyczyn źródła lęku, a następnie zmianie wyuczonych zachowań. W przypadku fobii stosowana jest m.in. ekspozycja, bazująca na stopniowym przybliżaniu pacjenta do bodźca stresogennego lub pozostawianiu chorego w stresogennej sytuacji przed odpowiednio długi czas. W leczeniu stanów lękowych wykorzystuje się także farmakoterapię. Obecnie e-recepta od psychiatry jest niezbędna dla wykupienia odpowiednich leków przeciwdepresyjnych lub przeciwlękowych.
Rokowania i zapobieganie stanom lękowym
Na skuteczność leczenia stanów lękowych wpływa wiele czynników. Dotyczy to zarówno stopnia zaawansowania dysfunkcji, jak i ogólnego nastawienia pacjenta. W każdym przypadku koniczne jest indywidualne podejście, dlatego rokowania są trudne do określenia. Z uwagi na charakter takich zaburzeń, mogą one prowadzić do różnych powikłań. Dotyczy to m.in. depresji, problemów ze snem, zaburzeń układu pokarmowego, alkoholizmu, narkomanii, uczucia osamotnienia czy prób samobójczych. Aby zapobiegać stanom lękowych, należy przede wszystkim opanować metody radzenia sobie z trudnymi sytuacjami. Nie istnieje jednak szybka recepta na stres. W tym celu zaleca się m.in. regularną aktywność fizyczną, rozwijanie hobby, stosownie technik głębokiego oddychania czy dbanie o codzienny relaks.